http://www-mosaccc.blogspot.com
پایتخت : کابل
مختصات جغرافیایی کابل : N 69°08 ́E ́31°34
بزرگ‌ترین شهر: کابل
زبان رسمی: فارسی (دری)، پشتو
نوع حکومت :جمهوری
استقلال از بریتانیای کبیر
• اعلام استقلال : ۱۶ اسد ۱۲۹۸ (۱۹۱۹)
• رسمیت استقلال : ۲۷ اسد ۱۲۹۸ (۱۹۱۹)
مساحت کل : km² ۶۵۲،۰۹0
جمعیت ( براورد ۲۰۰۵ ) : 29863000
تولید ناخالص داخلی ( براورد ۲۰۰۶ )
- کل : ۳۱٫۹ بیلیون دالر
- سرانه :۱٫۳۱۰ دالر
واحد پول : افغانی (AFN)
منطقه زمانی : DST : 4.30
کد بین‌المللی خودرو : AFG
پیش‌شماره تلفن : 93+
مقدمه
سرزمین افغانستان در طول تاریخ گلوگاه تهاجم به هند بوده است؛ جنگجویان بسیاری چون "اسکندر مقدونی"، "محمود غزنوی" ، " تیمور گورکانی " ، " نادر شاه افشار "، از پیچ و خم کوهها و دره های این کشور خود را به هندوستان رسانده اند. علاوه بر این تا قبل از کشف راههای آبی در قرون جدید و سپس توسعه راههای هوایی، خط مسیر بازرگانی شرق و غرب، از دشت شمال این کشور عبور می کرد که محل عبور کاروانهای جاده ابریشم از این سرزمین بوده که عموما ازطریق قندهار به هند و از طریق بلخ به چین می رفت. پس از کشف راههای آبی و سپس توسعه راههای هوایی، افغانستان مانند سایر سرزمین های آسیای مرکزی، تبدیل به منطقه ای محصور شد.
جغرافیا
موقعیت : در آسیای میانه
مختصات جغرافیایی : بین 60 تا 75 درجه شرقی بین 29 تا 38 درجه شمالی
مساحت :
مساحت افغانستان 652225 کیلومتر مربع است.كه از نظر مساحت در جهان مقام چهلم و در قاره آسيا جايگاه يازدهم را دارا مي باشد.
مرز های مشترک:
کل: 5529 کیلومتر
مرزهای مشترک:
ایران (غرب): 936 کیلومتر
ترکمنستان (شمال): 744 کیلومتر
ازبکستان (شمال): 137 کیلومتر
تاجیکستان (شمال): 1206 کیلومتر
چین (شرق): ۷۶ کیلومتر
http://www-mosaccc.blogspot.com
کشمیر (شمال شرق
):
پاکستان (جنوب): ۲,۴۳۰ کیلومتر
آب و هوا : قاره ای، تابستان گرم و زمستان سرد .
ارتفاع:
کشور افغانستان از معدود کشورهایی است که محصور در کوهستان ها و خشکی ها است. مناطق مختلف این کشور اغلب پوشیده از کوه است اما در جنوب و جنوب شرقی مناطق پستی نیز وجود دارد.
بلندترین نقطه: قله نوشاک(Nowshâk) به ارتفاع ۷,۴۸۵ متر از سطح دریا.
پایین ترین نقطه: رود آمودریا (Amu Darya) به ارتفاع ۲۵۸ متر از سطح دریا.
منابع طبیعی:
از منابع طبیعی آن می توان به گاز طبیعی ، نفت ، زغال سنگ ، مس ، کرومیت ، طلق (talc) (نوعی کانی شفاف به رنگ های سفید و سبز و خاکستری ) ، سولفات باریم ، گوگرد ، سرب ، روی ، سنگ آهن ، نمک طعام و سنگ های قیمتی (گوهر) و .... اشاره کرد.
محیط زیست:
شاید مهمترین مشکل زیست محیطی افغانستان خط انقراض حیواناتی چون پلنگ ، سمور، غزال های وحشی ، قوچ و ... باشد .این حیوانات بیشتر برای استفاده از پوست شان کشته میشوند. از شاخص ترین محدودیت های زیست محیطی این کشور می توان به محدویت در دسترسی به منابع آب (مصرف کشاورزی و آشامیدنی )، چرای بیش از حد دام ، آلودگی هوا و آب ، عدم دسترسی به آب های آزاد و ... اشاره کرد. تقریبا در افغانستان سیستم چگونگی دفع زباله به روش مدرن وجود ندارد.
جغرافیای انسانی:
طبق آمار سال ۲۰۰۵ دارای 34 ولایت است. پرجمعیت ترین شهر های افغانستان به ترتیب کابل ، قندهار ، مزار شریف، جلال آباد و ... هستند. . روابط خویشاوندی و خانوادگی در میان مردم افغانستان بسیار نزدیک وصمیمانه است که نشانه عواطف و احساسات عمیق خانوادگی است. هنوز در این کشور مسائل حاد میان مردم توسط ریش سفیدان و بزرگان حل و فصل می شود.
تقسیمات کشوری:افغانستان دارای ۳۴ ولایت (استان)
خطرات طبیعی:
از بلایای طبیعی معمول این کشور می توان به زلزله های متوالی در میان کوه های هندوکش و سیل و خشکسالی اشاره کرد.
مردم
جمعیت:
جمعیت افغانستان حدود ۳۰ میلیون نفر برآورد میشود.براساس سرشماري مقدماتي كميته ملي احصائيه كشور، جمعيت افغانستان در سال 1385، 24 ميليون نفر است. گفته می شود از اين تعداد 12,300 ميليون مرد و 11,800 ميليون نفرشان زن هستند، 7/21% جمعيت كشور شهرنشين مي باشند. مرحله اصلي نفوس شماري افغانستان در ماه سنبله 1387 صورت خواهد گرفت.اين آمار شامل ميليون ها مهاجر افغاني مقيم ايران، پاكستان و كشورهاي ديگر نمي باشد. سازمان ملل پيش از اين جمعيت افغانستان را 29 ميليون نفر برآورد كرده بود.
وضعیت سنی:
آمار زیر به صورت تقریبی می باشند.
0 تا ۱۴ سال: ۴۴.۶% / مرد ۷۰۹۵۱۱۷/ زنان ۶۷۶۳۷۵۹
۱۵ تا ۶۴ سال: ۵۳% / مرد ۸۴۳۶۷۱۶ /زنان ۸۰۰۸۴۶۳
۶5 به بالا: ۲.۴% / مرد ۳۶۶۶۴۲ / زنان ۳۸۶۳۰۰
متوسط سن:43
ملیت :افغان
گروه‌های قومی و نژادی : پشتون، تاجیک، هزاره و ازبک ،ایماق، ترکمن، بلوچ و ...
دین ها و مذاهب:
99 ٪ مردم افغانستان را مسلمان تشکیل میدهند که حدود 75٪ آنان مسلمان سنی و 24٪ مسلمان شیعه‌هستند.
مذاهب دیگری چون هندو و سیک نیز در افغانستان پیروانی دارد. پیش از جنگ های ۳۰ سال اخیر اقلیت یهودی نیز در افغانستان و بویژه شهر هرات وجود داشتند اما امروزه اغلب آنان به اسرائیل پناهنده شده اند.
زبان‌ها :
مردم افغانستان به یکی از زبانهای دری ۵۰٪، پشتو ۳۵٪، ازبکی، ترکمنی و بلوچی سخن می‌گویند. بر اساس قانون اساسی افغانستان،زبانهای دری و پشتو زبان های رسمی دولت افغانستان میباشند و در مناطقی که گویشوران زبانی دیگر زیاد باشند آن زبان به عنوان زبان رسمی سوم تلقی میشود.
اگر کسی یکی از دو زبان رسمی افغانستان را بداند میتوان گفت تقریبا در برقراری ارتباط در هیچ جای افغانستان مشکلی ندارد. زبان غالب در کابل پایتخت و بیشتر شهرهای شمال، مرکز و غرب افغانستان دری است. زبان غالب در شهرهای قندهار و جلال آباد ، پشتو است
سواد:
تعریف فرد باسواد: فرد بالای ۱۵ سال که می‌تواند بخواند و بنویسد.
کل: 36 درصد با سواد
مردها: 51% درصد
زنها: 21% درصد
تاریخ:
آغاز پادشاهی احمدشاه ابدالی در سال ۱۷۴۴ میلادی آغاز تاریخ مستقل افغانستان است.تاریخ قبل از این تاریخ عبارت از تاریخ مشترک افغانستان با برخی کشور های همسایه اش بویژه تاریخ کشور ایران است.
شکل گیری:
افغانستان از زمان تاجگذاری احمدشاه درانی شکل گرفت. البته محدوده آن زمان افغانستان با محدوده امروزش متفاوت است.پس از این تاریخ بخشهایی از افغانستان کم شد و بخش هایی بدان افزوده شد. از جمله این تقیرات جغرافیایی میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
الحاق هرات در معاهدهٔ پاریس توسط انگلیسها :
حدود ۱۵۰ سال پيش، انگلیس با تصرف بخشهایی از جنوب ایران (بنادر خرمشهر و بوشهر و جزایر جنوب) ناصرالدین شاه قاجار را مجبور به قبول پیمان پاریس (۱۸۵۶) کرد. بر طبق این پیمان ایران از ادعای خود بر هرات چشم پوشی کرد و هرات در ۱۸۶۳ به افغانستان ملحق گشت و ایران موجودیت کشوری به نام افغانستان را به رسمیت شناخت.
افغانستان مستقل:
از تاریخ ۱۷۴۷ تا زمان استقلال افغانستان در سال ۱۹۱۹ ، ا ین کشور به زیر سلطه دو ابر امپراطوری آن دوران بریتانیا و روسیه در آمده بود. یک دوره کوتاه مدت دموکراسی و آزادی خواهی در این کشور که از سال ۱۹۷۳ آغاز شده بود که با کودتای کمونیستی ۱۹۷۸ به پایان رسید. در سال ۱۹۹۲ یک نیروی خودجوش و چریکی به نام مجاهدین در این کشور شکل گرفت که رژیم کمونیستی ۱۵ ساله را شکست داد.
تاریخچه نام این کشور:
در کتاب افغانستان در مسیر تاریخ اثر میر غلام محمد غبار از کلمه ی "آریانا" به عنوان نام تاریخی افغانستان نام برده شده است.اما از آنجا که در آن زمان افغانستان دارای هویت یک کشور نبوده این نام را نمیتوان بعنوان نام قدیمی افغانستان قلمداد کرد و حتی میتوان آریانا را همان کلمه ی ایران دانست.
دكتر ذبيح الله صفا باور دارد: (ائيرين همان نامي است كه در زبان پهلوي به « اِران» (ايران با ياء مجهول) مبدل گشت و در دورة اسلامي ايران ( با ياء معلوم ) خوانده شد... كه مي توان آن را سرزمين اصلي آريا ناميد.رك به : حماسه سرايي در ايران ، ص 44
شادروان احمد علي كهزاد را نيز باور براين است كه : (همين نام ايريانا و آريانا بود كه بعدها در پارس «پارسه» با تغيري اندك « ايران» قبول شد.)رك به : رسالة آريانا
استرابون (Strobo – 40 ق م – 40 م ) ، جغرافيدان معروف عهد قديم يونان ، كه اندكي بعد از سقوط دولت يوناني باختر مي زيست ، از محدوده ی جغرافیایی افغانستان امروزي با نام آريانا ياد كرده ، باختر و بلخ و سند را هم جزئي از آريانا بشمار آورده است. رك به: تاريخ افغانستان / مهديزاده كابلي
کلمه دیگری که به عنوان نام قدیم افغانستان استفاده میشود "خراسان" است که نام بخشی از "ایران تاریخی" است. خراسان بزرگ به بخش شرقی ایران تاریخی گفته می شده.
احمد شاه درانی از شاهان پشتون افغانستان، در سال ۱۷۴۷ میلادی، رسما به عنوان شاه خراسان تاجگذاری نمود.
واژهٔ افغانستان نخستین بار در زمان شاه شجاع و پس از نیمهٔ قرن ۱۹ توسط انگلیسها در برخی معاهده ها استفاده شد افغان اگرچه در لغت به معنای ناله و فغان است اما در حقیقت مستعرب واژهٔ اوغان است که به اقوام پشتون گفته می شود اما اکنون، به هر تبعهٔ کشور افغانستان صرفنظر از قومی که بدان تعلق دارد "افغان" اطلاق می گردد.
پایتخت‌های افغانستان:
1 - از سال ۱۷۴۷ تا ۱۷۷۵ قندهار
2 - از سال ۱۷۷۵ تا اکنون کابل
فرهنگ
زبان و خط :
ماده شانزدهم قانون اساسی افغانستان زبانهای فارسی (در گویش رسمی و دولتی دری)و پشتو را زبانهای رسمی افغانستان اعلام می کند و چنین می گوید: "از جمله زبان هاى پشتو، درى ، ازبکی ، ترکمنی ، بلوچی و پشّه یی ، نورستانی ،پاميرى و ساير زبان هاى رايج در کشور، پشتو و درى زبانهاى رسمي دولت مي باشند. در مناطقي که اکثريت مردم به يکي از زبان هاى ازبکي ، ترکمني ، پشه يي ،نورستاني ، بلوچي و يا پاميرى تکلم مي نمايند، آن زبان علاوه بر پشتو و درى به حيث زبان سوم رسمي مي باشد و نحوه تطبيق آن توسط قانون تنظيم مي گردد. دولت براى تقويت و انکشاف همه زبانهاى افغانستان پروگرامهاى موثر طرح و تطبيق مي نمايد. نشر مطبوعات و رسانه هاى گروهي به تمام زبانهاى رايج در کشور آزادمي باشد."
مشاهیر فرهنگی :
از چهره‌های فرهنگی که در گستره جغرافيایی افغانستان امروز زاده شده‌اند میتوان به مولانا جلال الدین بلخی، ناصر خسرو،سنایی غزنوی، خواجه عبدالله انصاری، ابوعبید عبدالرحمن محمد جوزجانی،حميدی بلخی، حنظله بادغيسی، ظهيرالدين فاريابی واعظ کاشفی، کمال الدین بهزاد، عنصری بلخی، فارابی،ابواسحاق فارابی، ابوشکور بلخی سید جمال الدین حسینی(افغان) ،خلیل الله خلیلی و عبدالرحمان مهمند یا رحمان بابااشاره کرد.
موسیقی و رقص :
در افغانستان پشتونها دارای نوعی رقص گروهی هستند که بدان اتن ملی می گویند.
رادیو و تلویزیون :
افغانستان دارای یک سازمان رسانه ای ملی به نام "رادیو تلویزیون ملی افغانستان" (RTA) میباشد.این سازمان دارای یک کانال تلویزیونی و یک کانال رادیویی میباشد. اگرچه RTA رسانه ای متعلق به دولت است اما طبق قوانین جدیدرسانه ای نه دولتی و نه خصوصی ، بلکه رسانه ای مردمی است که صرفا هزینه اش را دولت تامین میکند. علاوه بر RTA رادیو و تلویزیون های خصوصی دیگری در افغانستان وجود دارد که شامل نزدیک به ۱۰۰ فرستنده رادیویی و حدود ۱۰ شبکه تلویزیونی میشود. فهرست شبکه های تلویزیونی افغانستان
آموزش و پرورش :
در زمان اشغال افغانستان توسط شوروی جنگهای داخلی این کشور(دهه‌های ۹۰ میلادی)، شالوده آموزش و پرورش افغانستان از هم پاشید. در دوره‌ی قدرت طالبان حتی دختران خانه‌نشین شده و اجازه‌ی تحصیل از آنها گرفته شد. در این دوره، به جای درسهای علمی مانند شیمی و فیزیک در مدارس، بیشتر بر آموزشهای مذهبی تاکید می شد. اکنون برآورد میشود کمتر از نیمی از مدارس افغانستان دسترسی به آب آشامیدنی داشته باشند. پس از حمله امریک به افغانستان در سال ۲۰۰۱ میلادی و فروپاشی طالبان، با روی کار آمدن دولت انتقالی وضعیت تحصیل اندک‌اندک رو به بهبودی می‌رود ولی با این وجود هنوز بیش از ۶۰٪ مردم افغانستان از سواد خواندن و نوشتن بی‌بهره‌اند.
گردشگری : مجسمه بودا
دولت :
نظام قانونی :
نظام حکومتی افغانستان جمهوری اسلامی ( متفاوت با پاکستان و ایران) است.براساس ساختار جدید در این کشور ، قوانین این کشور بر اساس تعالیم دین اسلام است. بر اساس قانون اساسی این کشور حکومت متبوع از قانون اساسی متعهد است یک کشور مترقی و کامیاب ، یک نظام مبتنی بر عدالت اجتماعی ، محفوظ نگه داشتن حقوق و کرامت انسانی مردم افغانستان ، تفهیم و نهادینه کردن یک کشور دموکراتیزه ، حفظ اتحاد ملی ، برابری و تساوی حقوق اقوام و قبایل گوناگون ساکن در کشور، به معرض وجود گذارد. براساس قانون اساسی این کشور متعهد به رعایت قوانین سازمان ملل و قوانین بین المللی در دفاع از حقوق بشر است. براساس قانون اساسی افغانستان ، یک جوان با ۱۸ سال سن تمام می تواند رای بدهد.
قوه ی اجرائیه :
رئیس جمهور افغانستان: حامد کرزی
ارتش :
ارتش ملی افغانستان(Afghan National Army) بعد از سقوط طالبان به تدریج شروع به بازشکلگیری کرد .در سال ۲۰۰۶ نیروی هوایی این کشور رسما آغاز به کار کرد . هر افغانی دارای ۲۲ سال سن باید به خدمت سربازی برود که به مدت ۴ سال است. به موجب آمار اگر افغانستان وارد جنگی غیر منتظره شود حدود ۵ میلیون سرباز آماده دارد که نیمی از آن را زنان تشکیل می دهند.[نیاز به ذکر منبع]
اقتصاد :
افغانستان به لحاظ اقتصادی یکی از فقیرترین کشورهای جهان محسوب می شود که همه ناشی از نابسامانی های سیاسی است. اقتصاد افغانستان بعد از فروپاشی حکومت طالبان در سال ۲۰۰۱ رو به بهبودی نهاده است .نرخ آمار زیر خط فقر این کشور بسیار وحشتناک است ، به موجب این نرخ از هر صد افغانستانی ۵۵ نفر آنان زیر خط فقر هستند. از دیگر نرخ های نگران کننده این کشور فقیر نرخ ۴۳ درصدی بیکاری است. حدود ۸۱ درصد مردم این کشور کشاورز هستند و بقیه شامل ۱۱ درصد در صنعت ( اغلب بافندگی ) و۹ درصد در خدمات مشغول به کار هستند. به موجب آمار سال ۲۰۰۴ ، ۱۵ میلیون نفر در این کشور کارگر هستند. نرخ تورم در این کشور در سال ۲۰۰۵ ، ۱۶.۳ و در سال ۲۰۰۶ بنا بر پیش بینی ها ۱۷ درصد است. عمده ترین محصولات صادراتی این کشور به سه کشور آمریکا(۲۵.۴%) ، پاکستان(۲۲%) و هند(۱۹.۵%) است که حجم آن ۵۰۰ میلیون دلار تخمین زده می شود. و عمده ترین شریکان صادر کننده محصولات به این کشور پاکستان (۲۳.۷%) ، آمریکا (۱۱.۲%) ، هند (India ۷.۹%) ، آلمان (۶.۸%) ، ترکمنستان (۴.۹%) ، روسیه (۴.۵%) ، کنیا (۴.۳%) و ترکیه (۴.۲%) می باشند که حجم آن به بیش از ۴ میلیارد دلار می رسد. بیشترین بدهی این کشور به کشور روسیه و نیز بانک بین المللی پول است که به بالغ بر ۸ میلیارد دلار می رسد. پس از سقوط طالبان بیش از ۶۰ کشور جهان قول کمک به این کشور را دادند که به فاصله ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ ، ۸.۹ میلیارد دلار به این کشور کمک بلاعوض کنند. واحد پول آن افغانی نام دارد که از سال۲۰۰۰ به بعد ارزش ها به نسبت دلار رو به بهبودی دارد.سال مالی آن از اول فرودین (۲۱ مارس ) تا ۲۹ اسفند ( ۲۰ مارس ) است. عمده ترین محصول صادراتی این کشور مرفین یا تریاک است . از دیگر اقلام صادراتی این کشور می توان به جامه پشمی بومی این کشور و فرش های دستباف و پوست گاو و گوسفند و سمور و پلنگ و مار اشاره کرد.
راهها :
افغانستان به لحاظ ارتباطی و وضعیت جاده ها و بزرگراه ها نسبت به گذشته رشد نموده است. به طور کلی ۴۵ فرودگاه در این کشور وجود دارد که بیشتر آن پس از سقوط طالبان به ضرورت عملیات نظامی ساخته شدند. نام هواپیمای بین المللی افغانستان آریانا است. سه فرودگاه بین المللی کابل و قندهار و بگرام از مهمترین میدان های هوایی (فرودگاه) این کشور است. افغانستان به دلیل عدم دسترسی به آب های آزاد فاقد بندر و کشتیرانی است و تنها رودخانه مرزی آمودریا از این قاعده مستثنا است که آن هم به سبب عدم توجه کافی هیچ بهره ای برای این کشور ندارد. در افغانستان راه آهن وجود ندارد .در کشور افغانستان بنا بر آمار سال ۲۰۰۴ حدود ۳۵ هزار کیلومتر جاده وجود دارد که تنها ۹ هزار کیلومتر آن سنگ فرش و آسفالت شده است. ۱۲۰۰ کیلومتر تنها مسیر رودخانه ای و آبی این کشور است که در محدوده آموردیا با سه کشور تاجیکستان و ازبکستان و ترکمنستان واقع است. از بنادر نزدیک به این رودخانه می توان به شیرخان بندر و خیر آباد اشاره کرد. نزدیک ترین شهر مهم به این رودخانه مزار شریف است.
ارتباطات :
رشد و توسعه نظام ارتباطی افغانستان به دلیل کوهستانی بودن این کشور بسیار کند صورت می گیرد که مستلزم توسعه کیفی در زمینه ماهواره است . در افغانستان بیش از ۵۰ هزار نفر صاحب تلفن هستند و جالب تر آن که ۱۲ برابر آن در این کشور صاحب تلفن همراه هستند.به طور متوسط ۱۰ کانال تلوزیونی در این کشور به فعالیت مشغولند. در این کشور بیش از ۳۰ هزار نفر کاربر اینترنت هستند.از مهم ترین وسایل ارتباطی میان مردم و آگاهان جامعه مجلات و روزنامه ها و نیز رادیوها هستند.
پاکستان (جنوب): ۲,۴۳۰ کیلومتر
آب و هوا : قاره ای، تابستان گرم و زمستان سرد .
ارتفاع:
کشور افغانستان از معدود کشورهایی است که محصور در کوهستان ها و خشکی ها است. مناطق مختلف این کشور اغلب پوشیده از کوه است اما در جنوب و جنوب شرقی مناطق پستی نیز وجود دارد.
بلندترین نقطه: قله نوشاک(Nowshâk) به ارتفاع ۷,۴۸۵ متر از سطح دریا.
پایین ترین نقطه: رود آمودریا (Amu Darya) به ارتفاع ۲۵۸ متر از سطح دریا.
منابع طبیعی:
از منابع طبیعی آن می توان به گاز طبیعی ، نفت ، زغال سنگ ، مس ، کرومیت ، طلق (talc) (نوعی کانی شفاف به رنگ های سفید و سبز و خاکستری ) ، سولفات باریم ، گوگرد ، سرب ، روی ، سنگ آهن ، نمک طعام و سنگ های قیمتی (گوهر) و .... اشاره کرد.
محیط زیست:
شاید مهمترین مشکل زیست محیطی افغانستان خط انقراض حیواناتی چون پلنگ ، سمور، غزال های وحشی ، قوچ و ... باشد .این حیوانات بیشتر برای استفاده از پوست شان کشته میشوند. از شاخص ترین محدودیت های زیست محیطی این کشور می توان به محدویت در دسترسی به منابع آب (مصرف کشاورزی و آشامیدنی )، چرای بیش از حد دام ، آلودگی هوا و آب ، عدم دسترسی به آب های آزاد و ... اشاره کرد. تقریبا در افغانستان سیستم چگونگی دفع زباله به روش مدرن وجود ندارد.
جغرافیای انسانی:
طبق آمار سال ۲۰۰۵ دارای 34 ولایت است. پرجمعیت ترین شهر های افغانستان به ترتیب کابل ، قندهار ، مزار شریف، جلال آباد و ... هستند. . روابط خویشاوندی و خانوادگی در میان مردم افغانستان بسیار نزدیک وصمیمانه است که نشانه عواطف و احساسات عمیق خانوادگی است. هنوز در این کشور مسائل حاد میان مردم توسط ریش سفیدان و بزرگان حل و فصل می شود.
تقسیمات کشوری:افغانستان دارای ۳۴ ولایت (استان)
خطرات طبیعی:
از بلایای طبیعی معمول این کشور می توان به زلزله های متوالی در میان کوه های هندوکش و سیل و خشکسالی اشاره کرد.
مردم
جمعیت:
جمعیت افغانستان حدود ۳۰ میلیون نفر برآورد میشود.براساس سرشماري مقدماتي كميته ملي احصائيه كشور، جمعيت افغانستان در سال 1385، 24 ميليون نفر است. گفته می شود از اين تعداد 12,300 ميليون مرد و 11,800 ميليون نفرشان زن هستند، 7/21% جمعيت كشور شهرنشين مي باشند. مرحله اصلي نفوس شماري افغانستان در ماه سنبله 1387 صورت خواهد گرفت.اين آمار شامل ميليون ها مهاجر افغاني مقيم ايران، پاكستان و كشورهاي ديگر نمي باشد. سازمان ملل پيش از اين جمعيت افغانستان را 29 ميليون نفر برآورد كرده بود.
وضعیت سنی:
آمار زیر به صورت تقریبی می باشند.
0 تا ۱۴ سال: ۴۴.۶% / مرد ۷۰۹۵۱۱۷/ زنان ۶۷۶۳۷۵۹
۱۵ تا ۶۴ سال: ۵۳% / مرد ۸۴۳۶۷۱۶ /زنان ۸۰۰۸۴۶۳
۶5 به بالا: ۲.۴% / مرد ۳۶۶۶۴۲ / زنان ۳۸۶۳۰۰
متوسط سن:43
ملیت :افغان
گروه‌های قومی و نژادی : پشتون، تاجیک، هزاره و ازبک ،ایماق، ترکمن، بلوچ و ...
دین ها و مذاهب:
99 ٪ مردم افغانستان را مسلمان تشکیل میدهند که حدود 75٪ آنان مسلمان سنی و 24٪ مسلمان شیعه‌هستند.
مذاهب دیگری چون هندو و سیک نیز در افغانستان پیروانی دارد. پیش از جنگ های ۳۰ سال اخیر اقلیت یهودی نیز در افغانستان و بویژه شهر هرات وجود داشتند اما امروزه اغلب آنان به اسرائیل پناهنده شده اند.
زبان‌ها :
مردم افغانستان به یکی از زبانهای دری ۵۰٪، پشتو ۳۵٪، ازبکی، ترکمنی و بلوچی سخن می‌گویند. بر اساس قانون اساسی افغانستان،زبانهای دری و پشتو زبان های رسمی دولت افغانستان میباشند و در مناطقی که گویشوران زبانی دیگر زیاد باشند آن زبان به عنوان زبان رسمی سوم تلقی میشود.
اگر کسی یکی از دو زبان رسمی افغانستان را بداند میتوان گفت تقریبا در برقراری ارتباط در هیچ جای افغانستان مشکلی ندارد. زبان غالب در کابل پایتخت و بیشتر شهرهای شمال، مرکز و غرب افغانستان دری است. زبان غالب در شهرهای قندهار و جلال آباد ، پشتو است
سواد:
تعریف فرد باسواد: فرد بالای ۱۵ سال که می‌تواند بخواند و بنویسد.
کل: 36 درصد با سواد
مردها: 51% درصد
زنها: 21% درصد
تاریخ:
آغاز پادشاهی احمدشاه ابدالی در سال ۱۷۴۴ میلادی آغاز تاریخ مستقل افغانستان است.تاریخ قبل از این تاریخ عبارت از تاریخ مشترک افغانستان با برخی کشور های همسایه اش بویژه تاریخ کشور ایران است.
شکل گیری:
افغانستان از زمان تاجگذاری احمدشاه درانی شکل گرفت. البته محدوده آن زمان افغانستان با محدوده امروزش متفاوت است.پس از این تاریخ بخشهایی از افغانستان کم شد و بخش هایی بدان افزوده شد. از جمله این تقیرات جغرافیایی میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
الحاق هرات در معاهدهٔ پاریس توسط انگلیسها :
حدود ۱۵۰ سال پيش، انگلیس با تصرف بخشهایی از جنوب ایران (بنادر خرمشهر و بوشهر و جزایر جنوب) ناصرالدین شاه قاجار را مجبور به قبول پیمان پاریس (۱۸۵۶) کرد. بر طبق این پیمان ایران از ادعای خود بر هرات چشم پوشی کرد و هرات در ۱۸۶۳ به افغانستان ملحق گشت و ایران موجودیت کشوری به نام افغانستان را به رسمیت شناخت.
افغانستان مستقل:
از تاریخ ۱۷۴۷ تا زمان استقلال افغانستان در سال ۱۹۱۹ ، ا ین کشور به زیر سلطه دو ابر امپراطوری آن دوران بریتانیا و روسیه در آمده بود. یک دوره کوتاه مدت دموکراسی و آزادی خواهی در این کشور که از سال ۱۹۷۳ آغاز شده بود که با کودتای کمونیستی ۱۹۷۸ به پایان رسید. در سال ۱۹۹۲ یک نیروی خودجوش و چریکی به نام مجاهدین در این کشور شکل گرفت که رژیم کمونیستی ۱۵ ساله را شکست داد.
تاریخچه نام این کشور:
در کتاب افغانستان در مسیر تاریخ اثر میر غلام محمد غبار از کلمه ی "آریانا" به عنوان نام تاریخی افغانستان نام برده شده است.اما از آنجا که در آن زمان افغانستان دارای هویت یک کشور نبوده این نام را نمیتوان بعنوان نام قدیمی افغانستان قلمداد کرد و حتی میتوان آریانا را همان کلمه ی ایران دانست.
دكتر ذبيح الله صفا باور دارد: (ائيرين همان نامي است كه در زبان پهلوي به « اِران» (ايران با ياء مجهول) مبدل گشت و در دورة اسلامي ايران ( با ياء معلوم ) خوانده شد... كه مي توان آن را سرزمين اصلي آريا ناميد.رك به : حماسه سرايي در ايران ، ص 44
شادروان احمد علي كهزاد را نيز باور براين است كه : (همين نام ايريانا و آريانا بود كه بعدها در پارس «پارسه» با تغيري اندك « ايران» قبول شد.)رك به : رسالة آريانا
استرابون (Strobo – 40 ق م – 40 م ) ، جغرافيدان معروف عهد قديم يونان ، كه اندكي بعد از سقوط دولت يوناني باختر مي زيست ، از محدوده ی جغرافیایی افغانستان امروزي با نام آريانا ياد كرده ، باختر و بلخ و سند را هم جزئي از آريانا بشمار آورده است. رك به: تاريخ افغانستان / مهديزاده كابلي
کلمه دیگری که به عنوان نام قدیم افغانستان استفاده میشود "خراسان" است که نام بخشی از "ایران تاریخی" است. خراسان بزرگ به بخش شرقی ایران تاریخی گفته می شده.
احمد شاه درانی از شاهان پشتون افغانستان، در سال ۱۷۴۷ میلادی، رسما به عنوان شاه خراسان تاجگذاری نمود.
واژهٔ افغانستان نخستین بار در زمان شاه شجاع و پس از نیمهٔ قرن ۱۹ توسط انگلیسها در برخی معاهده ها استفاده شد افغان اگرچه در لغت به معنای ناله و فغان است اما در حقیقت مستعرب واژهٔ اوغان است که به اقوام پشتون گفته می شود اما اکنون، به هر تبعهٔ کشور افغانستان صرفنظر از قومی که بدان تعلق دارد "افغان" اطلاق می گردد.
پایتخت‌های افغانستان:
1 - از سال ۱۷۴۷ تا ۱۷۷۵ قندهار
2 - از سال ۱۷۷۵ تا اکنون کابل
فرهنگ
زبان و خط :
ماده شانزدهم قانون اساسی افغانستان زبانهای فارسی (در گویش رسمی و دولتی دری)و پشتو را زبانهای رسمی افغانستان اعلام می کند و چنین می گوید: "از جمله زبان هاى پشتو، درى ، ازبکی ، ترکمنی ، بلوچی و پشّه یی ، نورستانی ،پاميرى و ساير زبان هاى رايج در کشور، پشتو و درى زبانهاى رسمي دولت مي باشند. در مناطقي که اکثريت مردم به يکي از زبان هاى ازبکي ، ترکمني ، پشه يي ،نورستاني ، بلوچي و يا پاميرى تکلم مي نمايند، آن زبان علاوه بر پشتو و درى به حيث زبان سوم رسمي مي باشد و نحوه تطبيق آن توسط قانون تنظيم مي گردد. دولت براى تقويت و انکشاف همه زبانهاى افغانستان پروگرامهاى موثر طرح و تطبيق مي نمايد. نشر مطبوعات و رسانه هاى گروهي به تمام زبانهاى رايج در کشور آزادمي باشد."
مشاهیر فرهنگی :
از چهره‌های فرهنگی که در گستره جغرافيایی افغانستان امروز زاده شده‌اند میتوان به مولانا جلال الدین بلخی، ناصر خسرو،سنایی غزنوی، خواجه عبدالله انصاری، ابوعبید عبدالرحمن محمد جوزجانی،حميدی بلخی، حنظله بادغيسی، ظهيرالدين فاريابی واعظ کاشفی، کمال الدین بهزاد، عنصری بلخی، فارابی،ابواسحاق فارابی، ابوشکور بلخی سید جمال الدین حسینی(افغان) ،خلیل الله خلیلی و عبدالرحمان مهمند یا رحمان بابااشاره کرد.
موسیقی و رقص :
در افغانستان پشتونها دارای نوعی رقص گروهی هستند که بدان اتن ملی می گویند.
رادیو و تلویزیون :
افغانستان دارای یک سازمان رسانه ای ملی به نام "رادیو تلویزیون ملی افغانستان" (RTA) میباشد.این سازمان دارای یک کانال تلویزیونی و یک کانال رادیویی میباشد. اگرچه RTA رسانه ای متعلق به دولت است اما طبق قوانین جدیدرسانه ای نه دولتی و نه خصوصی ، بلکه رسانه ای مردمی است که صرفا هزینه اش را دولت تامین میکند. علاوه بر RTA رادیو و تلویزیون های خصوصی دیگری در افغانستان وجود دارد که شامل نزدیک به ۱۰۰ فرستنده رادیویی و حدود ۱۰ شبکه تلویزیونی میشود. فهرست شبکه های تلویزیونی افغانستان
آموزش و پرورش :
در زمان اشغال افغانستان توسط شوروی جنگهای داخلی این کشور(دهه‌های ۹۰ میلادی)، شالوده آموزش و پرورش افغانستان از هم پاشید. در دوره‌ی قدرت طالبان حتی دختران خانه‌نشین شده و اجازه‌ی تحصیل از آنها گرفته شد. در این دوره، به جای درسهای علمی مانند شیمی و فیزیک در مدارس، بیشتر بر آموزشهای مذهبی تاکید می شد. اکنون برآورد میشود کمتر از نیمی از مدارس افغانستان دسترسی به آب آشامیدنی داشته باشند. پس از حمله امریک به افغانستان در سال ۲۰۰۱ میلادی و فروپاشی طالبان، با روی کار آمدن دولت انتقالی وضعیت تحصیل اندک‌اندک رو به بهبودی می‌رود ولی با این وجود هنوز بیش از ۶۰٪ مردم افغانستان از سواد خواندن و نوشتن بی‌بهره‌اند.
گردشگری : مجسمه بودا
دولت :
نظام قانونی :
نظام حکومتی افغانستان جمهوری اسلامی ( متفاوت با پاکستان و ایران) است.براساس ساختار جدید در این کشور ، قوانین این کشور بر اساس تعالیم دین اسلام است. بر اساس قانون اساسی این کشور حکومت متبوع از قانون اساسی متعهد است یک کشور مترقی و کامیاب ، یک نظام مبتنی بر عدالت اجتماعی ، محفوظ نگه داشتن حقوق و کرامت انسانی مردم افغانستان ، تفهیم و نهادینه کردن یک کشور دموکراتیزه ، حفظ اتحاد ملی ، برابری و تساوی حقوق اقوام و قبایل گوناگون ساکن در کشور، به معرض وجود گذارد. براساس قانون اساسی این کشور متعهد به رعایت قوانین سازمان ملل و قوانین بین المللی در دفاع از حقوق بشر است. براساس قانون اساسی افغانستان ، یک جوان با ۱۸ سال سن تمام می تواند رای بدهد.
قوه ی اجرائیه :
رئیس جمهور افغانستان: حامد کرزی
ارتش :
ارتش ملی افغانستان(Afghan National Army) بعد از سقوط طالبان به تدریج شروع به بازشکلگیری کرد .در سال ۲۰۰۶ نیروی هوایی این کشور رسما آغاز به کار کرد . هر افغانی دارای ۲۲ سال سن باید به خدمت سربازی برود که به مدت ۴ سال است. به موجب آمار اگر افغانستان وارد جنگی غیر منتظره شود حدود ۵ میلیون سرباز آماده دارد که نیمی از آن را زنان تشکیل می دهند.[نیاز به ذکر منبع]
اقتصاد :
افغانستان به لحاظ اقتصادی یکی از فقیرترین کشورهای جهان محسوب می شود که همه ناشی از نابسامانی های سیاسی است. اقتصاد افغانستان بعد از فروپاشی حکومت طالبان در سال ۲۰۰۱ رو به بهبودی نهاده است .نرخ آمار زیر خط فقر این کشور بسیار وحشتناک است ، به موجب این نرخ از هر صد افغانستانی ۵۵ نفر آنان زیر خط فقر هستند. از دیگر نرخ های نگران کننده این کشور فقیر نرخ ۴۳ درصدی بیکاری است. حدود ۸۱ درصد مردم این کشور کشاورز هستند و بقیه شامل ۱۱ درصد در صنعت ( اغلب بافندگی ) و۹ درصد در خدمات مشغول به کار هستند. به موجب آمار سال ۲۰۰۴ ، ۱۵ میلیون نفر در این کشور کارگر هستند. نرخ تورم در این کشور در سال ۲۰۰۵ ، ۱۶.۳ و در سال ۲۰۰۶ بنا بر پیش بینی ها ۱۷ درصد است. عمده ترین محصولات صادراتی این کشور به سه کشور آمریکا(۲۵.۴%) ، پاکستان(۲۲%) و هند(۱۹.۵%) است که حجم آن ۵۰۰ میلیون دلار تخمین زده می شود. و عمده ترین شریکان صادر کننده محصولات به این کشور پاکستان (۲۳.۷%) ، آمریکا (۱۱.۲%) ، هند (India ۷.۹%) ، آلمان (۶.۸%) ، ترکمنستان (۴.۹%) ، روسیه (۴.۵%) ، کنیا (۴.۳%) و ترکیه (۴.۲%) می باشند که حجم آن به بیش از ۴ میلیارد دلار می رسد. بیشترین بدهی این کشور به کشور روسیه و نیز بانک بین المللی پول است که به بالغ بر ۸ میلیارد دلار می رسد. پس از سقوط طالبان بیش از ۶۰ کشور جهان قول کمک به این کشور را دادند که به فاصله ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ ، ۸.۹ میلیارد دلار به این کشور کمک بلاعوض کنند. واحد پول آن افغانی نام دارد که از سال۲۰۰۰ به بعد ارزش ها به نسبت دلار رو به بهبودی دارد.سال مالی آن از اول فرودین (۲۱ مارس ) تا ۲۹ اسفند ( ۲۰ مارس ) است. عمده ترین محصول صادراتی این کشور مرفین یا تریاک است . از دیگر اقلام صادراتی این کشور می توان به جامه پشمی بومی این کشور و فرش های دستباف و پوست گاو و گوسفند و سمور و پلنگ و مار اشاره کرد.
راهها :
افغانستان به لحاظ ارتباطی و وضعیت جاده ها و بزرگراه ها نسبت به گذشته رشد نموده است. به طور کلی ۴۵ فرودگاه در این کشور وجود دارد که بیشتر آن پس از سقوط طالبان به ضرورت عملیات نظامی ساخته شدند. نام هواپیمای بین المللی افغانستان آریانا است. سه فرودگاه بین المللی کابل و قندهار و بگرام از مهمترین میدان های هوایی (فرودگاه) این کشور است. افغانستان به دلیل عدم دسترسی به آب های آزاد فاقد بندر و کشتیرانی است و تنها رودخانه مرزی آمودریا از این قاعده مستثنا است که آن هم به سبب عدم توجه کافی هیچ بهره ای برای این کشور ندارد. در افغانستان راه آهن وجود ندارد .در کشور افغانستان بنا بر آمار سال ۲۰۰۴ حدود ۳۵ هزار کیلومتر جاده وجود دارد که تنها ۹ هزار کیلومتر آن سنگ فرش و آسفالت شده است. ۱۲۰۰ کیلومتر تنها مسیر رودخانه ای و آبی این کشور است که در محدوده آموردیا با سه کشور تاجیکستان و ازبکستان و ترکمنستان واقع است. از بنادر نزدیک به این رودخانه می توان به شیرخان بندر و خیر آباد اشاره کرد. نزدیک ترین شهر مهم به این رودخانه مزار شریف است.
ارتباطات :
رشد و توسعه نظام ارتباطی افغانستان به دلیل کوهستانی بودن این کشور بسیار کند صورت می گیرد که مستلزم توسعه کیفی در زمینه ماهواره است . در افغانستان بیش از ۵۰ هزار نفر صاحب تلفن هستند و جالب تر آن که ۱۲ برابر آن در این کشور صاحب تلفن همراه هستند.به طور متوسط ۱۰ کانال تلوزیونی در این کشور به فعالیت مشغولند. در این کشور بیش از ۳۰ هزار نفر کاربر اینترنت هستند.از مهم ترین وسایل ارتباطی میان مردم و آگاهان جامعه مجلات و روزنامه ها و نیز رادیوها هستند.
نویسنده نونس نیکوی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر